De 'Boots van Roots' bij ...
Melkveebedrijf Udink
Met de ‘BOOTS VAN ROOTS’ stappen we op het erf van melkveebedrijf Udink in Markelo. De veehouderij gaat mee met de tijd door te investeren in innovaties voor de melkveesector. Aan de keukentafel vertellen Henk en Alina over hun bedrijf aan relatiebeheerder Marco Egberink. Door de komst van de melkrobots zijn er minder hulptroepen nodig. Maar er blijft altijd werk voor mensenhanden. Het bedrijf heeft veel geïnvesteerd om niet tegen de muur gezet te worden. Met het geven van boerderijeducatie aan scholen en groepen, wordt geprobeerd om verbinding met de burger te zoeken. Want het eerlijke verhaal moet verteld en gezien worden.
Van oorsprong hielden Henk en zijn vader fok- en vleesvarkens, samen met 60 melkkoeien. In 2005 is vader overleden en hebben de varkens het bedrijf verlaten. In 2007 heeft Henk zijn vrouw Alina leren kennen en werden er nieuwe plannen gemaakt voor de toekomst. Er werd besloten om een nieuwe melkstal en woning te bouwen, die in 2009 gereed waren. De oude ligboxenstal is verbouwd naar de huidige jongveestal.
Omdat het te arbeidsintensief is om alle werkzaamheden zelf te doen, in combinatie met drie melkingen per dag, is er al meerdere jaren een samenwerking voor extra medewerkers met Roots, dat werkt! Lisa werkt sinds 2021 bij Udink. Ze werkt nu vier ochtenden in de week. De ene dag wat langer dan de andere, daarin zijn ze flexibel met elkaar. Alina: ”De samenwerking met Roots bevalt ons prima. Korte lijnen en snel handelen. De communicatie met elkaar is gewoon goed. Als er iets is, dan wordt er gelijk geschakeld. Bij andere uitzendbureaus gaat het over zoveel schijven. Bij Roots kan je direct contact hebben en wordt zo snel mogelijk een oplossing gezocht."
Verduurzamen met monomestvergister
In het verleden hebben Henk en Alina zich verdiept in de mogelijkheden om te verduurzamen. Windenergie was niet haalbaar en van zonnepanelen zijn Henk en Alina geen fan. Via FrieslandCampina werden ze benaderd of er misschien interesse was voor een Jumpstart-ticket voor een monomestvergister (ondersteuningsproject naar circulaire landbouw door de melkfabriek). Ze wisten beiden niet echt wat het inhield. Maar door zich meer te laten informeren, was de interesse gewekt om een stukje verduurzaming in te zetten. Voor dit project was het nodig om dagverse mest te werken, met als gevolg dat de stal ook aangepast moest worden. Er werd een inpandige stortput gemaakt plus is er 25 meter bij de ligboxenstal aangebouwd en was er plaats voor 80 extra koeien.
De monomestvergister van Udink wekt 350.000 kWh stroom per jaar op, maar ook warmte (25 kuub water per dag, op 98 °C!). Bij zomerdag wordt het water opgehaald door de gemeente voor onkruidbestrijding. Voor de wintermaanden zijn ze nog zoekende voor een geschikte partij. Er wordt gedacht aan het verwarmen van zwembaden in de regio. Met de warmte uit de mestvergister wordt ook kloofhout gedroogd met een verbazingwekkend resultaat. Waar eikenhout normaal minimaal één jaar moet drogen, is het hout vanuit deze box al met een week droog!
Hoe de monomestvergister werkt
De dagverse mest uit de stal wordt zo snel mogelijk in de kelder gestort en wordt 4x per dag afgezogen naar de monomestvergister. De aanwezige bacteriën in de vergister zetten een deel van de organische stof in de mest om in methaangas. Het ontstane biogas wordt afgezogen, gefilterd en daar draaien de WKK (warmte kracht koppeling) -motoren op. In de WKK, die samen met de besturing en warmteverdeling is ingebouwd in een container, wordt het biogas omgezet naar elektriciteit en warmte. Het digistaat (restproduct na vergisting) gaat naar de na-opslag en wordt gescheiden in een dunne en dikke fractie. De dikke fractie wordt gedroogd en gaat als biobedding in de ligboxen van de koeien. De dunne fractie kan worden gebruikt als hoogkwalitatieve meststof op eigen land. Makkelijker toe te dienen dan drijfmest, minder ammoniakemissie en een betere gewasopbrengst.
Terugtrekken bedrijfsopvolging maakt andere keuzes noodzakelijk
Omdat de eerst beoogde bedrijfsopvolgers zich terugtrokken, was het voor Henk en Alina niet meer te handelen. De medewerkers werden overdag wat meer ingezet, om zelf tijd te hebben voor andere dingen.
Er waren eigenlijk 3 opties: minder koeien houden, overgaan naar twee melkingen of robotmelken. De eerste twee opties waren niet bespreekbaar. Na een goed gesprek met de leverancier over snelle levermogelijkheden, werden er vier melkrobots aangeschaft. Lisa was al ervaren met robotmelken op andere bedrijven. Aan die ervaring heeft het echtpaar veel aan gehad en nog steeds, zeggen ze lachend. Lisa weet hoe het werkt en is daar gewoon handig mee. Het heeft het echtpaar veel verlichting gegeven qua arbeid. En de koeien doen het nu goed! Momenteel melken ze 235 koeien en hebben ongeveer 100 stuks jongvee.
Met het koe-volgsysteem kunnen de koeien nauwlettend in de gaten gehouden worden. Zo kunnen ze volgen waar de koeien zich bevinden in de stal, het herkauwen monitoren enz. Als er wat mis is in de stal, zorgt het systeem voor een melding op de telefoon.
Klik met medewerkers
“We vinden het belangrijk om een klik met medewerkers te hebben en dat ze initiatief tonen. De medewerkers moeten wel doen, zoals wij het graag voor ogen hebben. Zo is het. En als ze het daar niet mee eens zijn, dan moeten we er met elkaar over praten. Dan zien we bepaalde personen gewoon groeien”, vertelt Henk. De binding met medewerkers vinden ze belangrijk en leuk. “Even nog wat na drinken of een paar keer per jaar een barbecue. Dan leer je elkaar op een andere manier kennen en worden de medewerkers ook betrokken bij het bedrijf. We willen het gevoel geven dat ze onderdeel van het bedrijf zijn en niet alleen ‘de melker’ die even komt. ”, zegt Alina. “En dat wordt ook gewaardeerd vanuit onze kant!”, vult Lisa direct aan.
Werken op meerdere bedrijven
Naast Udink werkt Lisa bij nog twee andere melkveebedrijven via Roots en dat bevalt goed. “Thuis heb ik niet de mogelijkheid om het bedrijf samen mijn vader te runnen. Het bedrijf is niet groot genoeg en we hebben inmiddels ook een melkrobot. Dan vind ik het mooi om op zo’n manier toch in de agrarische sector te werken. Op elk bedrijf leer je weer nieuwe dingen en hebben ze een andere werkwijze”.
Een werkdag begint voor Lisa ’s ochtends vroeg met een bezoek aan de computer. Even kijken welke koeien aandacht nodig hebben, welke er opgehaald moeten worden voor de robot welke er tochtig zijn e.d. Daarna gaat ze de stal in om koeien te halen, werkzaamheden rondom de robot en de boxen te verzorgen.
Fanatieke boeren
Alina verteld: “We zijn allebei fanatieke boeren. En het is niet om voorop te willen staan, maar als je door wilt en je wilt toekomst bieden aan een eventuele opvolger, dan moet je wel wat doen. Om nu nog 10 jaar te werken en het op je af te laten komen, dat werkt niet voor ons”. Over bedrijfsopvolging zijn er gesprekken gaande met een stel, wat al goed vorm begint te krijgen. Het is voor Udink een droom dat het bedrijf wordt voortgezet en niet na hen ophoud te bestaan.
Henk en Alina maken zich niet direct zorgen over de toekomst, omdat ze al veel geïnvesteerd hebben in innovatie en duurzaamheid. Maar het blijven spannende tijden waarin we willen voorkomen dat we straks toch op slot worden gezet door de overheid.. “We moeten gewoon blijven laten zien wat de agrarische sector in huis heeft en dat we het gewoon kunnen. De technische ontwikkelingen zijn er en de boeren zijn creatief genoeg. De overheid moet gaan inzien dat de sector het zelf wel kan oplossen. Dat moeten we laten zien aan de burger, die verbinding maken”, zegt Alina.
Boerderijeducatie
Die verbinding maken ze op het bedrijf door voor groepen en scholen boerderijeducatie te verzorgen. We willen de burgers en kinderen het ware verhaal laten zien en ervaren. Laten zien waar hun lekkere toetje, het pak melk of hun stukje vlees vandaan komt. “We zien hier volwassenen op het bedrijf komen, die nog geen weet hebben hoe een boerenbedrijf in elkaar zit en wat er allemaal gebeurt. Ze weten nog niet eens dat de melk warm uit een koe komt. Of dat een koe eerst moet kalveren, voordat er überhaupt melk uit komt. Dat is toch zorgelijk?”, zegt Henk.
We bedanken Henk en Alina hartelijk voor de gastvrijheid en rondleiding over hun erf. De fijne samenwerking tussen het melkveebedrijf en Roots hopen we nog jaren met vertrouwen voort te zetten.
